عبدالرزاق بیگ دنبلیعبدالرزاق بیگ دنبلی متخلص به «مفتون» در سال ۱۱۷۶ ق در خوی به دنیا آمد. وی از شعرا و فضلا و نویسندگان قرن سیزدهم است. ۱ - معرفی اجمالیعبدالرزاق بیگ، پسر نجفقلی بیگلربیگی فرزند شهبازخان دنبلی، از شعرا و فضلا و نویسندگان قرن سیزدهم هجری بود که در ۱۱۷۶ ق در خوی زاده شد. پدرش در خوی و سپس در تبریز حکومت می‌کرد و باج گزار کریم خان زند و از خانان بزرگ و با نفوذ آذربایجان به شمار می‌رفت که در روزگار حکومت کریم خان به فرمان وی به حکومت آذربایجان منصوب شد. پدر دنبلی در ده سالگی او را با عنوان «گروگان» به شیراز روانه ساخت و عبدالرزاق چهارده سال از عمر خود را در آن جا گذراند. سپس در جست وجوی ملک پدر و نیاکانش به خوی و تبریز رفت؛ اما فرصت را از دست رفته یافت. از این روی نزد فقها و علما و شعرای عصر به فراگیری دانش پرداخت و در علوم رایج زمان و ادب فارسی و خوش خطی، توانا شد و پس از مرگ کریم خان (۱۱۹۳ ق)، به آذربایجان بازگشت و در روزگار فترت پس از کریم خان به اصفهان رفت و به آقا محمدخان و فتحعلی شاه قاجار پیوست و از مقربان و رجال به نام دربار فتحعلی شاه شد و به دلیل معلومات گسترده‌اش، نزد میرزا ابوالقاسم قایم مقام به سرعت از احترام و بزرگی برخوردار شد. ۲ - دوران زندگیعبدالرزاق در زندگی خود با سه دوره مهم هم روزگار بود: عصر کریم خان زند و جانشینان او (۱۲۰۹- ۱۱۶۳ ه. ق)؛ عصر آقا محمدخان قاجار، مؤسس سلسله قاجار (۱۲۱۱- ۱۲۰۰ ق)؛ عصر فتحعلی شاه قاجار (۱۲۵۰- ۱۲۱۲ ق). وی در این دوران، جنگ‌ها و روی دادهای فراوانی را از نزدیک دید و از آن‌ها در شهیرترین کتاب خود، مآثر سلطانیه گزارش کرد و به شرح تاریخ قاجار تا ۱۲۴۱ ق پرداخت و وقایع این دوران را با دقت شرح داد. ۳ - سبک عبدالرزاق در شعر و نثربه گفته ملک الشعرای بهار، سبک عبدالرزاق شیوه‌ای میان جوینی و وصاف و شیخ بود و در شعر نیز به شیوه شاعران پیشینی عراقی و سلجوقی می‌سرود و در نثر و نظم از بزرگان پارسی زبانش می‌توان برشمرد. مفتون تخلص شعری اوست. ۴ - آثارحدایق الجنان، تجربة الاحرار و تسلیة الابرار، روضه الاداب و جنةالالباب، حقایق الانوار، حدائق الادباء، شرح مشاعر ملاصدرا، مثنوی ناز و نیاز، نگارستان دارا، مآثر سلطانیه، جامع خاقانی، همایون نامه، الشعر و الشعرا، و... ، از آثار اویند. ۵ - وفاتگفتنی است، مفتون که او را در تذکره‌ها مورخ و شاعر خوانده‌اند، در ۱۲۴۱ به حج رفت و در ۱۲۴۳ در تبریز درگذشت. ۶ - عناوین مرتبطالمآثر السلطانیه (کتاب) ۷ - منبعنرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |